Showing posts with label कविता. Show all posts
Showing posts with label कविता. Show all posts

Thursday, October 24, 2013

ब्युझियोस् नमुना गाउँ


मेरो नमुना गाउँमा
भोकको नमुना छ
गरिबी र अभावको
शोषण र उत्पिडनको
आन्धविश्वासको  सर्बोत्कृष्ट नमुना

बाहिरबाट हेर्दा बत्ती नभएकोले
अध्यारो देखिन्छ
सडक नपुगेकोले
टाढा भनिन्छ
बत्तिको अध्यारो भन्दा
धेरै छ यहाँ चेतनाको अध्यारो
न पानी छ, न स्वास्थ्य सेवा
जे नहुनु प¥थ्यो त्यही छ

अथाह गरिबी छ
भोकमरी छ
महामारी छ
धामी छन, झाक्री छन
थुप्रै देउथान छन्
मान्छेले जीवन त्यागछन
एक पुरिया जीवनजलको अभावमा
देउथान हलचल गर्दैनन् ।

एक निमेष जीवनमा आएको उज्यालो
आगाको झिल्को निभे झै हराइ जान्छ
मान्छे भन्दा धेरै पशुसँग संगत छ
जनावरले के गर्न खोज्दैछ अनुमान लाग्छ
मानिसको व्यवहारको अन्दाज गर्न सकिन्न
जन्मदेखि नै नारीको अपमान हुन थाल्छ
नीति नियम बनेका छैनन यहाँ
जसले जसलाई जे गरे हुन्छ
महोदय,
तपाईले यस्तो नमुना गाउँ देख्नुभएको छ ?

नमुना गाउँभित्रको
मेरो कथा पत्रकारका लागि
खबरको विषय बन्न सक्छ
कथाकारले कथा लेखिदिन सक्छ
कथासँगै बुनिएको मेरो कथा
सबैले पढनेछन्
म कथाकी पात्रको
चर्चा परिचर्चा हुन्छ
मेरो नमुना गाउँको
कथा पनि गासिने छ
खबर र कथा सँगै

लेखिदिनु,
मेरा इच्छा र चाहनाहरुले
पटक–पटक आत्महत्या गरेको
खबर लेखिदिनु ।
मेरा सपनाहरु, यथार्थहरु लेखिदिनु
आशुमा डुबेको जीवन
महासागरमा फसेको संसार लेखिदिनु
त्यो पढेर मुलुकले मानचित्रमा
मेरो गाउँ कुन कुनामा छ
एकपटक खोजिदेओस् ।

औसीको मध्यरात जस्तै
चिर निद्रामा सुतिरहेको
मेरो नमुना गाउँ
ब्युझियोस् यस पटक
कहिल्यै बेहोस नहोस
एक पुरिया जीवनजलको अभावमा
एउटा सिटामोलको अभावमा । 

Wednesday, October 23, 2013

मानव अस्तित्व

बिहानदेखि साँझसम्म 
कहिले काही आधा रातसम्म
म हिड्छु कतै
कतै दौडन्छु

हिडेर कहिल्यै नथाक्ने पाइलाहरु
हेरेर कहिल्यै नदुख्ने आँखाहरु
आजभोलि थकित देखिन्छन रे
जसले हेर्नु परिरहेछ
डकारिरहेका र भोका मान्छेहरु
बाबुबाट बलात्कृत छोरीहरु
कालको त्रासमा चपाइरहेछन्
अमुल्य समय ।

मेरा प्रत्येक पाइलाहरुले
खतराको संकेत चिने पनि
मान्दैनन् पछाडि सर्न
थाकेर मुलबाटोमा

आँखालाई अमन भएको छ
अखबारका पाना पढ्न
कानलाई सुन्न बोझ लाग्छ
रेडियो र टेलिभिजनका समाचार
तर म अमन भएको छ भनेर
खबरहिन संसार रोज्न सक्दिन

म बेखबर बनेपछि
खतराहरुको बाढीमा
पौडी खेल्दाखेल्दै
दुःखहरु सगाल्दा सगाल्दै
चिहानघारी  पुगेकाहरुले
चिहानबाटै उठेर सोध्छन
खै मान्छे हुनुको अस्तित्व ?

त्रसित भएर बाँच्नु पर्ने
अस्तित्व खोज्दै हिडनुपर्ने
मानवले मानवकै भिडमा
बाँचेर पनि पटक पटक मरेकाहरुले
ब्युझिएर फेरि सोध्नेछन्
खै मान्छे हुनुको अस्तित्व ?


मानव अस्तित्व हराएको यो बेला
म को सँग सोधौ
मानव अस्तित्व
घरमै मरिसकेपछि
लास ओसार्ने सववाहनलाई
वा मानिसको विश्वास नभएर
कुकुर लिएर हिड्ने निराश अनुहारलाई ।
खै मान्छे हुनुको अस्तित्व ?

Sunday, November 11, 2012

क्यानभास जस्तै मेरो देश


एउटा बृहत प्रर्दशनी कक्षमा
झुण्ड्याइएको छ उस्तै गरी
एउटा विशाल क्यानभास

न पोतिएका छन त्यहाँ कुनै रङ्ग
न बनेका छन कुनै तस्विर
मात्र एउटा विशाल खाली
क्यान्भास झुन्ड्याइएको छ

राखेर खाली क्यानभास
त्यही तमासा हेर्न लामबद्ध छन्
मानिसका हुल
पोत्न नसकिएका रङ्गहरु
छरपष्ट छन वरिपरि
प्रर्दशनी कक्षमा प्रर्दशन भइरहेछ
एउटा विशाल क्यानभासको ।

कहिले पश्चिमे हावाको झोक्काले
पूर्वतिर पुर्याउन खोज्छ
कहिले दक्षिणको हावा आएर
उत्तरतिर पुर्याउन खोज्छ
क्यानभास केवल हल्लिइरहेछ

यसैलाई सुन्दर देख्नेहरु
एक पटक छोएर जान्छन्
यसको दुःख बुझेर जान्छन्
एउटा कसिलो सङ्कल्प बोकेर

व्याथा नबुझ्नेहरु
एक झल्को हेरेर
एक मुस्कान हाँसेर जान्छन्
क्यानभास त दोषी थिएन
असल कलाकारको अभावमा झुण्डिरहेछ
जसरी मेरो देश हल्लिरहेछ
सदाबहार हावाको स्पर्शसँगै ।

झिनो आशा बोकेर
अडिएको क्यान्भासमा
एकदिन पोतिनेछन्
वरिपरि छरिएका रङ्गहरु
समयको आधिसँगै
अनिमात्र मुस्कुराउनेछन्
खालि क्यानभासलाई सुन्दर देख्नेहरु ।

Wednesday, February 8, 2012

बनाउनु छ एउटा नयाँ बाकस

एउटा दह्रो र ठूलो बाकस
बनाउनु पर्ने भएको छ
प्रत्येक भागहरुलाई मिलाएर राख्न
आफ्नै हातको सिप खन्याएर बलियो
सबैका दुःखहरुलाई बन्द गरिदिन
एउटा बाकस बनाउनु पर्ने भएको छ

कसैका असफलता
कसैका दोधारे विचारहरुलाई
जन्मने बित्तिकै कैदी बनाउन
एक घुटको रक्सीको बहानामा
सन्तानको व्यापार गर्नेहरुलाई
एउटा कोठामा थुनिदिन

युगौ देखिको पुरानो बाकस भत्काएर
धुलो सबै बढारेर
त्यहाँ भित्रका फलहरु कुहिएर
छोइ नसक्नु भएका छन्
ती सबैलाई आजै फालेर सफा गर्नु छ
घाइते मनहरुलाई निको पार्दै
जहाँ अनगिन्ती कुराहरु मिलाएर राख्नु छ ।
र त एउटा बाकस बनाउनु छ ।

रङगिविरङगी रंगहरु भरेर
हामै्र कलाका बुट्टाहरु भरेर
शत्रुहरुले तोडन नसक्ने
चोरहरुले फोर्न नसक्ने
बारम्बार नयाँ बनाउन नपर्ने गरि
नयाँ बाकस बनाउनु छ ।

समानहरु वस्तुहरु
आचार र विचारहरु
सबैसबैलाई व्यबस्थित गरेर
आनन्द दिने थरिथरिका रंगहरुसँगै
थुपैथुप्रै कुराहररु राख्नु छ
माकुराले जालो लगाउन नपाउने गरि
धमिराले धुलो नपार्ने गरि
हातमा हातसाथमा साथ मिलाइ पुरानो फाली
नयाँ बाकस बनाउनै पर्ने भएको छ ।
आऊ मित्र जसरी पनि
बनाउनु छ एउटा बाकस ।
एउटा दह्रो र ठूलो बाकस
बनाउनु पर्ने भएको छ
प्रत्येक भागहरुलाई मिलाएर राख्न
आफ्नै हातको सिप खन्याएर बलियो
सबैका दुःखहरुलाई बन्द गरिदिन
एउटा बाकस बनाउनु पर्ने भएको छ

Tuesday, January 3, 2012

गज्जबका दिनहरु झुल्किन्छन

वसन्त आएपछि बोटहरुमा पालुवा निस्कन्छन्
नाङ्गा रुखका कङ्गालहरुमा लुगा भरिन्छन्
गज्जबका दिनहरु झुल्किन्छन आजभोलि
कसरी उम्रन्छन दिनहरु बिहानीमा
र कसरी मर्छन गोधुलीमा
हामीलाई सोध
हाम्रा आँखाहरु रोपिन्छन
बिहानीसँगै र बिझाउछन् दिनरात भरी
किनकी हामी हिड्ने बाटाभरी
सधै होली खेलिन्छ ।
घुम्ने लागेको बाख्राको शिर झै
मन त्यसै त्यसै घुम्छ
घरै अगाडि परेका खाल्टाहरु देखेर
ती कहिल्यै पुरिएनन्

वसन्त आएर जान लाग्यो
हाम्रा कङ्गालले लुगा फेर्न पाएनन्
गज्जबका दिनहरु झुल्किन्छन आजभोलि
हाम्रो मन बढेर मुटु भन्दा माथि पुग्छ
र उमाल्छ दिमागलाई
अनि सल्काउन खोज्छ आगो वरिपरि
दुःखको इन्द्रेणीमै रमाउन मज्जा लाग्छ घरिघरि
तर मुटु निरै तीता घाउहरु
आएर झक्झक्याउछन् हामीलाई
यो निदाउने समय होइन

अध्यारो रातमा लमतन्न बिच्छ्याइएको
गुन्द्री सरह पसारिन्छन् समस्याहरु दिउसै
गज्जबका दिनहरु झुल्किन्छन आजभोलि
हिरामोतीहरु फलाम बनेर पिटिन्छन आरनमा
बहुमुल्य धातु बनेर फलाम सजिन्छन
हाम्रा आँखाका नानी भने तल्लीन छन
सिर्जनाको खोजीमा
आजको दिन यसरी झुल्किन्छ
जसले कुनै अर्थ राखेन भोलिको लागि
हामी आजको दुःख पिएर आनन्दको
भोलिको सिर्जना गर्ने बाटोमा छौ
बस हामी त्यही बाटोमा छौ ।

Sunday, September 25, 2011

उपहार

शास्वत नियम हो
शिशु भै जन्म लिएर
प्रवेश गर् यौ यस धर्तीमा
निरन्तर छ यो प्रगतिमा
के दिउँ उपहार म तिमीलाई

ज्ञानको ज्योति बाल्दै तिमीले

सृजनाका मूलहरु फुटायौ
अज्ञानताको निर्मुल पार्न
सुतेका मस्तिष्कहरु उठायौ
यो खुसीमा
के दिउँ उपहार म तिमीलाई

चाहन्छ खुसीले बाँच्न जीन्दगी सबैको

सिगारी उत्साह र उमङगले
कलिला सपनाहरु हुर्काएर
फुलाउन र फलाउन
निरन्तर निरन्तर जीवनभर
स्वतन्त्र आफ्ना पखेटाहरुले
भ्याएसम्म उडेर संसार बुझ्न चाहन्छ
आत्महत्याका सपनाहरु फुकाएर
सुस्केरा र बाध्यताहरु पन्छाउन सिकायौ
यही क्षणमा
के दिउँ उपहार म तिमीलाई

ती कुरुप सपनाहरु

अग्ला अनि डरलाग्दा महलहरु
ती क्षणिक खुसीहरु
अनि त्यो सुन्दर भनिने शहर
त्यागेर दृढ अठोट लिई
फर्कियौ कुरुप भनिने बस्तीमा
जन्म मृत्युको आरोह अवरोहमा
सदगति लिएर निरन्तर
तिमी उल्लास बिभोर हुँदा
यो हर्षको बेला
के दिउँ उपहार म तिमीलाई

यो पावन अवसरमा

जन्म अनि कर्मभूमिमा यसरी नै
बलिरहनु आँधिहुरीमा पिन
ज्योति फैलाएर टाढा क्षितिजसम्म
निरन्तर निरन्तर अन्तिम क्षणसम्म
शुभकामना र सर्मथन
मेरो उपहार छ तिमीलाई ।

Saturday, July 9, 2011

तिमीलाई कुरिरहेछु

सुनौलो बिहानीको गाथा गाउँदै
सदभावको घडा सजाएर
अन्धकार रातमा
तिमी हराएकी थियौ
वषौ पुरानो भइसक्यो समय
इतिहासको कालखण्डमा खुशी भएथेँ
एउटी निडर छोरी जन्माएछु भनेर

उहिल्यैदेखि

अनवरत सुस्काइरहेका सुस्केराहरु
पोको पारेर हराएको त्यो
अँध्यारो रात डरलाग्दो थियो
घोडाको टापले थिचे जस्तै गरी
थिचिएका भावनाहरुलाई
कुम्लो पारेर न्यानो अँगालोमा
हावाहुरी चलेको रातमा
तिमी हराएकी थियौ
छोरी हराउँदा खुशी हुने
एउटी आमा तिम्री म
अहिले पनि तिमीलाई कुरिरहेछु ।

उकालो ओह्रालो

आउने जाने बटुवाहरुलाई
कयौ पटक सोधिसके छोरी
साटेर रगत र पसिना
तिमी सुनौलो बिहानीको गाथा गाउँदैछौ रे
तिम्रो स्वागतमा
सदभावकै घडा सजाएर
समयले पर्खिरहेछ
सुनौलो बिहानी लिएर आऊ


समयको उछिनपाछिनलाई पच्छ्याउदै

बदलिरहने हावाका झोक्काहरुसँग
तिमी निर्मल र स्वच्छ
हावा बनेर आऊ
तिमीले फुकिरहेको आगो बालेर
उज्यालो रात लिएर आऊ

तिमीलाई जन्माउने,
हुर्काउने
तिमीलाई निडर बनाउने पनि मै हुँ
म तिम्री आमा तिमीलाई कुरिरहेछु


Thursday, November 18, 2010

ऊ कतिन्जेल सहिरहन्छ

पट्यार लाग्दो घामले सुकेका
ती क्याक्टसका बोटहरुले
दिनानुदिन सियोको टुप्पोले झंै
मुटु छियाछिया हुने गरी घोचिरहन्छ
ती एक जोर पैतालाहरुमा

विनाशकारी हावाहुरीले
सुकाएका विरुवाबाट झरेका पातहरुमा
मचक्क टेक्दा सोला दिएको
भान हुन्छ तिनै एक जोर पैतालाहरुमा

घरमा पुग्दा फिजै फिजले
भरिएका ओडारजस्ता मुख
बाइरहेका हुन्छन पशुहरु
तिखा बाङ्गिएका दातहरु देखाएर
ती पशुहरुले साह्रै दुःख दिइरहेका छन्
प्रत्येक गरिबका एक जोर हत्केलाहरुलाई

पछ्याउँछ समयलाई कमजोर ठानेर
र त निरन्तर बर्जाछन् झापट ती
उड्न खोज्ने पखेटाहरुमा
र ओस्याउँछन् चिसो छिडीमा रातभरि
कहिले उठ्नै नसक्ने गरी
ती एक जोर पैतालाहरुलाई

गाउँठाउँ र वरिपिर
देशदेखि विदेशसम्म
सडक र सहरभरि
खैलाबैला हुन्छ उसैको
वायुमण्डलको चिसो हावाले पेट भर्छ
र मर्छ रातभरि
थापेर ती दुई हत्केलाहरु

बिहान हुन नपाउदै
नाङ्गिन्छन् अङ्गहरु
च्यातिन्छन् वस्त्रहरु
प्राकृतिका अनमोल झाडीहरुमा
नाङ्गा ती एक जोर पैतालाहरुसँगै
यसै गरि नाङ्गिरहेछन वर्षौँदेखि निरन्तर
तर ऊ यी सबै-सबै किन सहिरहन्छ
आफ अपराधी झैँ चुपचाप
एककोहोरो भएर ऊ कतिन्जेल सहिरहन्छ

Tuesday, September 21, 2010

पृथक मनहरु

पृथक मनहरु
माजु मार्मिका
मन भित्रको संवेदनामा
आगो बलिरहेको छ
हरेक पलपलमा
आगोका ज्वालाहरु पिइरहन्छन
प्रत्येक क्षणक्षणमा

हरितालिका
साच्चै तीज भएर आउनु छ भने
शान्तिको राको बालेर आउ
पिडाको आघातले फुटन
बाँकी मुटुहरुलाई जोगाउन
भोका पेटहरुको
भोक भेटाउन
न कि दामसिएका पेटहरुलाई
झनै बसाउन

चुहाउदैछन मोतिका दाना
दिनरात बर्षिन्छन आफसेआफ
चट्टानको चुहावटसरी भिरहरुमा
कसरी टिप्न सक्छन र
श्रमका दाना टिप्नेहरुको भिडबाट
अह टिप्न सकेनन अझैपनि
तर लिन्छन पोल्टाभरि सान्त्वनाका पोकाहरु
अनि बोकेर रुन्छन थुनेर कोठाहरु ।

दिनेहरुले दिए भन्दैमा नलेउ भो
हाम्रै मन कठोर बन्नु पर्छ
मुत्यु पर्यान्त पनि छुरा घस्नेहरु
मृत लासमाथि रजाई गर्न मनाही छ
बौलाहा कुकुरले साप्रो च्यापे झै
नच्याप यी मनहरुलाई
पागल पनको पहिचान बोकेर
जिस्काउन मनाही छ
पृथक मनहरुलाई उदाङगो पार्न सक्दैनौ ।

हावा सुस्त छ सुर्य चुस्त छ
यिनैलाई साक्षी राखेर
युद्ध भन्दा डरलाग्दो जीन्दगीको
कहानी भोगेकी छौ तिमीले पिन
फलाम सँग रातदिन युद्ध लडेकी छौ ।
आखिर जीत त तिम्रै भएको छ नि ।
तर अझै जिस्काइरहन्छन ती आडम्बर
तिमीले खसालेका मोतिका दाना खोस्नेहरु ।

निस्फिकि्र सन्त्रासको पिरो
धुवामय आकाशमा उड्नु छ
प्रवाह नगरि धुवाको
झरर्नु छ अझै तल
बरु परु आगोमा
नराखी
आशा कसैको शुभकामनाको
नमाग्नु भिक्षा कोहीसँग
बरु पौडिरहनु संघर्षका डुंगा चलाएर
नरुनु भौकै मन जलाएर
बलिरहेको आगोमा बरु पेट्रोल थप्न आउ
जीवनलाई जीवन्तता दिनु छ भने
अनि हराउ
तिमीले फलाएका मोति टिप्नेहरुलाई
मृत्यु पर्यान्त पनि शरिर चुस्नेहरुलाई ।

Friday, May 14, 2010

यसरी उठने थिइन आमा !

पहिले मलाई खुकुरीको धार बनाइयो
हिजो सम्म उध्याउने गरिन्थ्यो
आज कजिएकी छु
यहाँ भन्दा बढी उध्याउन पर्दैन
साँध लगाउन पर्दैन मलाई

कहिले मलाई हँसिया बनाइयो
र धान काट्न घाँस काट्न प्रयोग गरिन्थ्यो
कहिले खुकुरी बनाएर
साँध लगाइन्थ्यो र फत्ते गरिन्थ्यो
गर्न हुने र नहुनेकामहरु
कहिले खुकुरी कहिले हँसिया बन्नुको पिडाले
आज म बल्झिएकी छु

कि त मलाई खुकुरीको धार बन्न दिइयोस
कि त हँसियाको दाँत बन्न दिइयोस
र मेरै काममा लगाइयोस

हो डराउनु पर्दैन म जे भएपनि
मेरा धार या दाँत जे भएपनि
मैले देखेकै छु
मलाई बल्झाउनेहरु
यहीँ कतै लुकेर झुकेका छन्

हिजो मलाइ गोरुजस्तै बनाएर खेतमा
नजोताइएको भए
अगुवा बनाएर खुट्टा
नतानिदिएको भए
मेसिनका पुर्जा बनाएर
परिचालन नगरिएको भए
आज पनि मलाइ मेरै काममा
लगाइएको भए
म यसरी उठने थिइन आमा !

मंसिरको चाडवाड सम्झेर
असारको हिलो छिचोल्दै
जोतेका खेतबारीमा
बेलैमा कमाइ लगाउन पाएको भए
हावा हुरीको प्रवाह नगरी भदौमै बाली
मौलाउन पाएको भए
त्यहीँ कमाइमा रम्थे होला ।
त्यसमै मेरो चित्त बुझ्थ्यो होला ।

म यसरी उठने थिइन आमा !
अहिले म यसरी उठने थिइन ।

Tuesday, March 16, 2010

उ कस्तो मान्छे

दुःख लाग्दैन उसलाई कमारो हुँदा
हुदैन दुःखी आफै अपाङ्ग हुँदा
कराउछ चिच्याउछ बरु आफ्नै आमाको
हात खुट्टा बेच्न नपाउँदा
उ कस्तो मान्छे

आफैलाई कङगाल बनाएर
भिख माग्न चाहन्छ
फैलाएर हातहरु परपर सम्म
तर राख्दैन जतन गरेर
सम्पतिका भण्डार र पोकाहरु
मनलागि चलाउछ
र सिध्याउछ सब थोकहरु
उ कस्तो मान्छे

थाहा पाउदैन आमालाई बेच्दा
म पनि बेचिन्छु भनेर
उ त आमाको शरीरका
अङग-अङग काटेर बेच्न चाहन्छ
तर थाहा पाउदैन मेरो घाटी तिनैसँग
जोडिएको छ भनेर
माटो सँग डलर साटेर
नक्कली चेकको भूक्तानी लिन आतुर हुन्छ
थाहा छैन माटोको मोल कति हुन्छ भनेर
कस्तो मान्छे

म त भन्छु
उ सस्तो मान्छे
मानवरुपि मखुन्डो जस्तो मान्छे ।

Monday, January 11, 2010

मेरा गाउँलेहरु

यहि छन जीवन
सँगै बेजोड बस्तीहरु
प्रकाशका निम्ति
ठाँउ खोजिरहेका शक्तिहरु ।



यो मेरै गाउँ हो
दन्केको छ भोकको ज्वाला
त्यै ज्वालामा पिल्सीरहका छन पेटहरु
पाली रहेछन गिठ्ठा अनि भ्याकुरले जीवन
एक मुठ्ठी माटोको निम्ति
नाउँ खोजिरहेछन छातीहरु ।

भालेको डाकमा उठ्छन
मध्यरातमा भोकै सुत्छन
बाढीले बगाएको उर्वर भुमिलाई
छातीमा राखेर लमतन्न छन
विदेशी ऋणको भारी बोकेर
यिनै बेतिथिको बेवास्ताका लागि
खोजिरहेछन् साथीहरु ।



यही छन दुःख अभाव
अनि वेदनाका कथाहरु
कतै छन परिवर्तनका मोहक दृश्यहरु
ब्वाँसाहरु अपाङ्गको बैशाखी
खोसेर सगरमाथा चढिरहेछन
सम्भावनाका ढोकाहरु बन्द गर्दै
विरताको प्रदर्शन देखाईरहेछन्

तर
थाहा भइसकेको छ गाउँलेहरुलाई
चेलीहरु सीमापारिका
रेडलाइट एरियामा छन
कान्छाहरुलाई मानव यन्त्र बनाइएको छ
पहाडी भित्ताहरुमा रोपिएका रक्तविजहरु
एकाएक समथर मैदान अनि सडकमा उमि्ररहेछन ।

र त अन्तिम विकल्प खोजिरहेका छन्
विद्रोहको भाषामा
मेरा गाउँलेहरु र म पनि ।

Saturday, October 17, 2009

भोलि खोज्दै उठे

भुत थियो दुःखदायी
वर्तमान झनै
युगले हातहरु फैलाएको बेला
शुन्य ति हातहरुमा
पुर्याउन केही कुरा
सानो एउटा झोली खोज्दै उठे
विशाल यो धर्तिमाथि
च्यतिएको पहिरन र भित्ता सँग साथ माग्दै
कति पाइला चालिए होलान
भारी बोक्ने दाइको ज्यान कुन नदीमा मिल्यो होला
त्यही पिडामा भाउजुको मुटु कति दुख्यो होला
पिठ्युमा छोरा बोकी बालुवा चाल्दै गर्दा
हराएकी ती दिदीको चोली खोज्दै उठे ।

अझै देख्छु यत्रतत्र
सन्तान मर्दा धन्य भनी
आफ्नो मन थाम्नेहरु
भोकै बसी नाङ्गै बसी
आउने दिन गन्नेहरु
सन्तानको कात्रोभित्र चिहाइ हेर्दा
विजयको मुहार पनि देख्हरु
बाचीरहोस देश भन्दै
जीवन बली दिनेहरु
तिनकै निम्ति बोलि खोज्दै उठे ।

गर्भमै हुदा ऋणको भारी बोकेर
चुक्ता गर्न हली बन्ने काले दाइले
परम्परा जोगाउन
भारि बोक्ने भरिया भाइले
अरुका निम्ति पसिना कतिन्जेल चुहाउनु
कोही मान्छे कन्दमुल नपाएर त्यागीराछन जीवन
कोही मान्छे आरामले सजाइराछन जीवन
फटाहा र शोषकको अन्त्य आजै गर्न
विचारको गोलि खोज्दै उठे ।

पानी सधै दख्खिन बगी उतै जानु पर्ने त हो
फर्किएर यतै आयो
जाने ठाउँमा जाल बुन्यो कस्ले
साध मिच्न सिपालु छन भन्ने थाहा पाए
सिमानाको निकै वर ढोका थुन्छ कस्ले
त्यै ढोकालाई फुटाएर
गन्तव्यमा पुग्नलाई टोली खोज्दै उठे ।

गोरुलाई गाई बनाई दुध माग्नेहरु
आफ्नै प्वाँखको साहरामा उडने चराहरुलाई
पिजडामा राखी-राखी कष्ट दिनेहरु
अटन सक्छन यहाँ ठुल्ठूला महल र पुजिपतिहरु
सक्दैनन रे अटाउन सर्वहारा र झुपडिहरु
हिजो यस्तै अन्याय भो
आज अत्याचार
बनाउनलाई बराबर
सुन्दर त्यो भोलि खोज्दै उठे ।

दिदिको त्यो चोली खोज्दै उठे ।
विचारको गोली खोज्दै उठे ।

Saturday, June 27, 2009

बाटो आफैं बनाउदै

अग्ला अग्ला
अनि कठोर हिमालको छाती चिरा चिरा पार्दै
पहाडको खोंचबाट दर्शनढुङ्गा पगाल्दै
नदीहरु गाँउबंसीका गीत गाउँदै
व्यथाहरु कहँदै
सागर चुम्न र छुन दौडिरहेछन् ।
सुनकोसी तामाकोसी र दूधकोसी झैं संघर्षशील भएर
मस्र्याङ्दी र सप्तकोसी झैं क्रान्तिकारी भएर
अविछिन्न वा अविरल नदीहरु मूल फुटेर
गन्तव्यतर्फ बगिरहन्छन् ।

एउटै उदेश्य लिएर तँछाड मछाड गर्दै
बगिरहेका नदीमाथि अन्याय गर्दै
भो पाप नपखालर कुनै कष्ट पनि नदेऊ
नदी त विचारको प्रवाह हो
जसलाई बिना रोकतोक बग्न दिनुपर्छ

छाडिदेऊ
बग्न देऊ !
नदीको गीत प्रगतिप्रति
रिस घृणको आगो लगाउदैमा
नदी कसरी खरानी हुन्छ र
जति सुकै कडा चट्टानले
बाध बाध्न खोजे पनि
पानीलाई कतिन्जेल थुन्न सकिन्छ र
अनि त
नदीले आफ्नो बाटो आफैं बनाउदै
गन्तव्यमा पुगेरै छाड्छ ।

पहाड भोकाएको छ

पहाड भोकाएको छ
तराई नांगिएको बेला
पहाड भोकाएको छ
धारहरु साँधिएको बेला
हिमाल फाँदिएको छ

उठेर बिहान
खन्दैन चिहान
पहाड भोकाएको छ
मध्यान्हको घामसँगै
पूर्णिमाको साँझसँगै
हिमाल फाँदिएको छ

सुतेर राती
च्यात्दैन धर्ती
तराई नांगिएको बेला
पहाड भोकाएको छ
धारहरु साँधिएको बेला
हिमाल फाँदिएको छ ॥

Tuesday, June 23, 2009

म को हुँ ?

सानो छु
तर बिशाल

पसिना र रगतको थोपा थोपा मिली बनेको छु
रंङ्गीबिरङ्गी फूलहरुले सजिएर
शिखरको फेदमा बसेको छु
उपहार कति पाए कति निर्माण गरे आफैं
साथी संगी धेरै बनाई अरु सामु चिनिएछु

जन्माए सन्तान थरीथरीका
तै भएर माया छ सबैलाई मुटु भरीको
शक्ति मेरो सकिएको छैन अहिले नै
बनेका छन् हातगोडा कहिले नखिइने
उड्न सक्छु अझै पनि मुटु छ है स्थीर
भविष्यमा बन्छु म त धेरैधेरै धीर

त्यसैले त भन्ने गर्छु
जुट उठ सन्तान हो
गौरव गर्दै उठ एकभई उठ
म को हुँ ? चिनेनौ कि कसो
नजाउ उता फर्क यतै थापेका छन पासो

सानो छु
तर विशाल छु

Saturday, May 2, 2009

भूगोलमा मात्र बाँच्दैन देश

भो मलाई कसैले देश देखाउनु पर्दैन
भूगोलको मानचित्र पल्टाएर
हो मैले देखिसकेकी छु
देश भूगोलमा मात्र बाँच्दैन भनेर ।

भुगोलमा देश हराएका
छातीमाथि देश राखेका मानिसहरुसँग
सोध देश कहाँ बाँच्छ
अथवा ती भुटानी शरणार्थीहरुलाई
सोध देश कहाँ बाँचेको हुन्छ
यस बेला म घाइते भएर
छटपटाउँदै देश खोज्न थालेकी छु
मानचित्रमा देखाइएको मात्र
मेरो देश होइन भन्न थालेकी छु ।

देश नभएका
सीमानाहरुले नछेक्ने
माथिमाथि आकाशमा उड्ने गिद्धहरुलाई
सोधे हुन्छ देश कहाँ हुन्छ
भूगोलको कुन कुनामा हुन्छ ।
मेरा प्यारा बन्धुहरु
मलाई थाहा छैन देश कहाँ हुन्छ
देश सहिदहरुको रगतमा हुन्छ ?
या सत्ताको सर्वोच्चतामा हुन्छ ?
मलाई यति मात्र थाहा छ
देश जनताको आखाँको नानीमा हुन्छ
त्यहीकै छहरा, छाँगाको पानीमा हुन्छ
जनताको पाखुरीको बल र जवानीमा हुन्छ ।

त्यसैले,
हामी पनि बुझौं देश भूगोलमा मात्र बाँच्दैन
मानचित्रमा मात्र खोजेर बस्नु हुँदैन
सहिदहरुले त छाँगाको पानीमा
रगत मिसाइसकेकका छन् ।